Η ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου

Ελληνικό ποδόσφαιρο

Εναρκτήριο λάκτισμα

Κέρκυρα, 1866. Στο Λιστόν της Κέρκυρας το ατέλειωτο χορτάρι έχει καταληφθεί, όπως κάθε απόγευμα, από Κερκυραίους που εξασκούνται στο αγαπημένο τους κρίκετ. Μια παρέα Bρετανών ναυτών ενός θωρηκτού που έχει καταπλεύσει στο λιμάνι χαλάει την ηρεμία των παικτών του κρίκετ. Ρίχνουν μια δερμάτινη μπάλα στο χορτάρι και αρχίζουν να την κλωτσούν...

Είναι μόλις μία από τις πολλές ιστορίες που έχουν διασωθεί για την εμφάνιση του ποδοσφαίρου στην ελληνική επικράτεια. Ατέλειωτες οι περιοχές που ερίζουν για την πρώτη φιλοξενία του «βασιλιά των σπορ». Και αν σε όλες τις σχετικές ιστορίες κυριαρχούν οι Βρετανοί ως κομιστές του ποδοσφαίρου στην ελληνική επικράτεια, καθώς είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι το άθλημα«αναβίωσε» στο Ηνωμένο Βασίλειο, μπορούμε να καυχιόμαστε ότι στα βάθη των αιώνων διατηρούμε τα πρωτεία: πολύ πριν ο ,Αγγελος Χαριστέας τινάξει τα δίχτυα των Πορτογάλων στον ιστορικό πια τελικό για το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 2004, κάποιοι πρόγονοί του, αρκετά μακρινοί, έπαιζαν ένα άθλημα πολύ συγγενές με το σημερινό ποδόσφαιρο. Ο«επίσκυρος», ένα παιχνίδι με μπάλα, είχε κλέψει τις καρδιές των αρχαίων Ελλήνων. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας σώζεται η περίφημη μαρμάρινη πλάκα στην οποία εικονίζεταιένας νέος να κλωτσά με το γόνατο μία σφαίρα και ένα μικρό παιδί να παρακολουθεί με θαυμασμό.

Για την επινόηση του ποδοσφαίρου, αναφορές υπάρχουν επίσης στους Κινέζους με το «τσου-τζου» (από εκεί μάλλον βγήκε και το... σύστημα «τσούκου-τσούκου»), στους Ρωμαίους με το «χάρπαστουμ» και στους Ιάπωνες με το «κεμάρι».

Ο κόσμος εξελίσσεται. Οι αιώνες περνούν. Οι πολιτισμοί χάνονται και άλλοι αναδύονται από τις στάχτες των παλιών. Θεοί και θεότητες εμφανίζονται κατά καιρούς. Το ποδόσφαιρο κατακτά τους λαούς όπου Γης και την τελική μορφή του παίρνει στα βρετανικά κολέγια στα μέσα του 19ου αιώνα. «Κέιμπριτζ», «Ίτον», «Ουίτσενσερ» κ.ά. δημιουργούν ομάδες ποδοσφαίρου, παρά τις επιφυλάξεις των ευγενών, που έβρισκαν το άθλημα σκληρό, βρώμικο και ασύμβατα με τα ήθη της εποχής.

Οι πρώτες ομάδες

Η Ελλάδα γνωρίζει το ποδόσφαιρο... δι, αλληλογραφίας. Μέλη βρετανικών στρατευμάτων μας μεταδίδουν τον κολλητικό «ιό». Στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ελλάδα ανθεί ο αθλητισμός.Μουσικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι περιλαμβάνουν και αθλητικές επιδείξεις. Ο ακμάζων ελληνισμός στα παράλια της Μικράς Ασίας παίρνει σοβαρότερα από όλους την υπόθεση ποδόσφαιρο.

Το 1888 ιδρύεται στην Πόλη ο σάλλοyος «Πέρα κλουμπ» από την ομώνυμη συνοικία -για πολλούς προπομπός της σημερινής «αθλητικής ενώσεως Κωνσταντινουπόλεως» (ΑΕΚ). Ακολουθούν ο «πανιώνιος» και ο «Απόλλων Σμύρνης», οι οποίοι στη διάρκεια της διαδρομής τους ιδρύουν σύντομα τμήματα ποδοσφαίρου.

Οι πρώτες διοργανώσεις

Το 1895 ο ομογενής Ανδρέας Βλαστός τυπώνει και κυκλοφορεί στην Αθήνα φυλλάδιο με κανονισμούς ποδοσφαίρου, ενώ τρία χρόνια αργότερα ο Ιωάννης Χρυσάφης παρουσιάζει την πρώτη ολοκληρωμένη επίσημη μετάφραση των κανονισμών που έχει θεσπίσει η «ένωση ποδοσφαιρικών σωματείων Λονδίνου» από τις 26 Οκτωβρίου του 1863.

Στο πρόγραμμα των πρώτων σύγχρονων ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα του 1896 περιλαμβάνεται και τουρνουά «παιδιάς ποδοσφαιρίσεως», αλλά δεν διεξάγεται ποτέ λόγω... μηδενικής συμμετοχής ξένων ομάδων. Το νερό πάντως έχει μπει στο αυλάκι και το ποτάμι που λέγεται ποδόσφαιρο δεν γυρίζει πίσω: Στις 12 Ιανουαρίου του 1899, ο «σύνδεσμος ελληνικών γυμναστικών αθλητικών σωματείων» (ΣΕΓΑΣ) συζητά πρόταση του συμβούλου του -και μετέπειτα υπουργού οικονομικών του Ελευθέριου Βενιζέλου- Μιχάλη Νεγρεπόντη για προκήρυξη αγώνων ποδοσφαίρου.

Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Παναγής Βρυώνης, ο πρώτος καταγεγραμμένος Έλληνας ποδοσφαιριστής, τερματοφύλακας της ελβετικής «Σερβέτ», φέρνει από τη Ζυρίχη μπάλες ποδοσφαίρου και σαμπρέλες. Δειλά, τα πρώτα φιλικά διοργανώνονται στο Γουδί και στα Ιλίσια, σε γήπεδα και αλάνες στους πρόποδες του Υμηττού.

Η «στρογγυλή θεά» αρχίζει και συλλέγει πιστούς. Στη θέα της δύσκολα αντιστέκεται το ανδρικό κοινό της εποχής.

Το τουρνουά της «μεσολυμπιάδας» του 1906

Στη «μεσολυμπιάδα» της Αθήνας το 1906 διεξάγεται το πρώτο ποδοσφαιρικό τουρνουά επί ελληνικού εδάφους. Ο κόσμος συρρέει στο στρωμένο με καρβουνίδι από το γειτονικό εργοστάσιο της ΔΕΗ ποδηλατοδρόμιο του Φαλήρου για να θαυμάσει τη «μεικτή Αθηνών», τη Δανία, την«αγγλική ομάδα της Σμύρνης» και την... «ομάδα υπόδουλων Ελλήνων», αλλιώς «σύλλογοφιλόμουσων Θεσσαλονίκης». Στις 23 Απριλίου η «μεικτή Αθηνών», με προπονητή τον Παναγή Βρυώνη συντρίβει τους «φιλόμουσους» της Θεσσαλονίκης με 6-0 στον πρώτο ποδοσφαιρικό «εμφύλιο» της χώρας. Έκτοτε ακολούθησαν πολλοί...

Την επομένη η Αθήνα αντιμετωπίζει τη Δανία, με ενδεκάδα βασισμένη σε αθλητές στίβου. Στο ημίχρονο οι αντίπαλοι προηγούνται 9-0. Το β, μέρος δεν άρχισε ποτέ. Η «μεικτή Αθηνών»...περιορίστηκε, σοφά ποιούσα, στο σκορ του πρώτου μέρους.

Το ποδόσφαιρο μεταλαμπαδεύεται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη

Το 1906 μια παρέα αθλητών εγκαταλείπει τον «εθνικό» και δημιουργεί το «Γουδί». Δύο χρόνια αργότερα, το 1908, συναντάται με αθλητές του «πανελληνίου», επικεφαλής των οποίων ήταν ο Γιώργος Καλαφάτης. Νεαρός υπεραθλητής των δρόμων, των αλμάτων και των ρίψεων ηγείται ορισμένων νέων του «πανελληνίου» που επιθυμούν να ιδρύσουν έναν ποδοσφαιρικό σύλλογο. Τοφθινόπωρο του 1908, στο περίπτερο της ιππευτικής σχολής στο «πεδίον του ,Αρεως», περίπου σαράντα νέοι αποφασίζουν την ίδρυση του «ποδοσφαιρικού ομίλου Αθnνών», μετέπειτα«πανελληνίου ποδοσφαιρικού ομίλου» και από το 1923 «παναθηναϊκού αθλητικού ομίλου» (ΠΑΟ). Είναι ο πρώτος αμιγώς ποδοσφαιρικός σύλλογος που ιδρύεται επί ελληνικού εδάφους.Ακολουθεί το ποδοσφαιρικό τμήμα του Ηρακλή μερικούς μήνες αργότερα.

Στην Ελλάδα του 1909 οι αλλαγές είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Αλλαγές παντού. Η επανάσταση στο Γουδί είναι γεγονός. Το ίδιο και η αναγνώριση του αθλήματος. Ο ΣΕΓΑΣ δημιουργεί την «τεχνική επιτροπή ποδοσφαίρου». Ο «παμπειραϊκός», ο «Διαγόρας», ο «όμιλος φιλάθλων Πειραιώς» είναι μερικά σωματεία που καλλιεργούν όλο και πιο έντονα το ποδόσφαιρο.

Το πρωτάθλημα αρχίζει

Στο γήπεδο των Πατησίων δίνονται τα πρώτα ντέρμπι. Διοργανώνονται αγώνες υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ. Νικητές το «Γουδί» και ο «παμπειραϊκός». Την επόμενη χρονιά διοργανώνεται το πρώτο επίσημο πρωτάθλημα. Ο «ποδοσφαιρικός όμιλος Αθηνών» επιβάλλεται του «παμπειραϊκού» με 5-0 και 7-0, κατακτώντας την πρώτη κούπα.

Ο ένας αγώνας φέρνει τον άλλον. Το «μικρόβιο» προσβάλλει όλο και περισσότερους. Οι ατέλειωτες αλάνες της Αθήνας γεμίζουν φιλόδοξους αθλητές και διψασμένα για παιχνίδι πιτσιρίκια. Δεν απαιτούνται πολλά: ένα χωράφι, ένας δρόμος, ένα απλό ξέφωτο. Τέσσερις πέτρες για τέρματα και η «στρογγυλή θεά» ταλαιπωρείται από ξυπόλυτους πιστούς.

Ποδόσφαιρο χωρίς... μπάλες

Τα μέσα; Ελάχιστα. Η μπάλα είναι συνήθως δέρμα ή ύφασμα γεμισμένο με κάθε λογής μαλακά αντικείμενα (τρίχες ζώων, χαρτόνι, ρετάλια). Η απόκτηση μιας κανονικής κοστίζει: 11 δραχμές η μπάλα, 3.5 η σαμπρέλα, σύνολο 14.5 δραχμές. Ποσό υψηλό για την εποχή. Είδoς πολυτελείας η κανονική μπάλα στις αλάνες. Οι πιτσιρικάδες στους δρόμους της Αθήνας δεν προβληματίζονται. Κλωτσούν ό,τι βρίσκουν. Ό,τι μπορεί να υποκαταστήσει τη μπάλα. Ό,τι της μοιάζει και μπορεί να τους δώσει τη χαρά του ποδοσφαίρου.

Εμφάνιση της Εθνικής Ελλάδας

Με τη λήξη του Α, παγκοσμίου πολέμου το 1919 οι σύμμαχοι διοργανώνουν στο στάδιο«περσίνγκ» του Παρισιού ποδοσφαιρικούς αγώνες με τη συμμετοχή των χωρών που νίκησαν τον εχθρό. Το χορτάρι στο γήπεδο μαγεύει τους Έλληνες ποδοσφαιριστές, πρώην στρατιώτες που υπηρέτησαν στα μέτωπα. Η Ελλάδα κερδίζει τη Γιουγκοσλαβία και τη Ρουμανία, ενώ ηττάται από τη Γαλλία (με το βαρύ 0-11) και την Ιταλία.

Έναν χρόνο αργότερα, η Αμβέρσα υποδέχεται τους ολυμπιακούς αγώνες. Στο ποδοσφαιρικό τουρνουά συμμετέχει και η πρώτη «Εθνική Ελλάδος» με παίκτες επιλεγμένους από Άγγλους εκλέκτορες της «χριστιανικής αδελφότητας νέων» (ΧΑΝ). Στο ολυμπιακό στάδιο της βελγικής πόλης, στις 28 Αυγούστου του 1920, η παρουσία της Εθνικής Ελλάδος είναι γεγονός. Το αποτέλεσμα του αγώνα με τη Σουηδία έχει λίγη σημασία. Το 9-0 περνά σε δεύτερη μοίρα για όσους μπορούν να δουν ένα σημαντικό κεφάλαιο της αθλητικής ιστορίας να ανοίγει μπροστά στα μάτια τους. Ο αγώνας αυτός αναγνωρίζεται στα αρχεία της διεθνούς ομοσπονδίας (ΦΙΦΑ) ως ο πρώτος επίσημος της Εθνικής Ελλάδος.

Δύο χρόνια αργότερα ιδρύεται η «ένωση ποδοσφαιρικών σωματείων Ελλάδας» και άμεσα γίνεται μέλος της ΦΙΦΑ. Το 1926 ιδρύεται η «ελληνική ποδοσφαιρική ομοσπονδία» (ΕΠΟ), κίνηση-σταθμός για την εξέλιξη του αθλήματος.

Πολιτική και ποδόσφαιρο

Από την απέναντι ακτή του ελληνισμού, από τα παράλια της Μικράς Ασίας, καταφθάνουν οι πρόσφυγες ξεριζωμένοι από την καταστροφή. Περιουσίες, πολιτισμός, μνημεία μένουν πίσω.Κουλτούρα, μνήμες και αγάπη για τις τέχνες και τον αθλητισμό ταξιδεύουν άσβεστες μαζί τους.Όπως και το ποδόσφαιρο. Σύντομα στις προσφυγικές συνοικίες επανιδρύονται οι σύλλογοι της Μικρασίας: ο «πανιώνιος», ο «Απόλλων», ο «ιωνικός» παίρνουν ξανά σάρκα και οστά.

Το ποδόσφαιρο δυναμώνει μέσα από τις στάχτες της μικρασιατικής καταστροφής. Αποτελεί διέξοδο στον πόνο και στη θλίψη, στην πίκρα για όσα ο ελληνισμός άφησε πίσω. Οι αγώνες αποτελούν κοσμικά γεγονότα. Αυτοί της Εθνικής Ελλάδος έχουν και πολιτική διάσταση.

Το πρώτο... γκολ

Τον Απρίλη του 1929 το ιταλικό πλοίο «Τίβερε» καταπλέει στον Πειραιά με την αποστολή της Εθνικής Ιταλίας συνοδευόμενη από την κόρη του Μουσολίνι (Mussolini) Έντα (Edda) και τους γερουσιαστές Κρίσπο (Crispo) και Αρλότι (Arlotti). Στο γήπεδο της λεωφόρου Αλεξάνδρας, στην «περιβόλα» των Αμπελοκήπων, διεξάγεται το πρώτο φιλικό παιχνίδι μεταξύ Ελλάδας και ξένης εθνικής επί ελληνικού εδάφους.

Ο κόσμος συρρέει από νωρίς. Τα πάντα στην Αθήνα σταματούν για το μεγάλο γεγονός. Η σέντρα δίνεται από τον Ούγγρο διαιτητή Καν (Kahn) στις 4 το απόγευμα, αλλά από πολύ νωρίτερα η εξέδρα και οι χώροι των θεατών στο μετέπειτα «Απόστολος Νικολαΐδης» ασφυκτιούν.

Αρχίζει το ματς... Οι Ιταλοί, σαφώς καλύτεροι, ανοίγουν το σκορ. Με τη συμπλήρωση όμως μιας ώρας αγώνα, η ιστορία καταγράφει το πρώτο γαλανόλευκο γκολ. Ο ,Αγγελος Μεσσάρης, ποδοσφαιριστής του «παναθηναϊκού» και αστέρας της εποχής μαζί με τους Ανδριανόπουλους του«ολυμπιακού», κάνει μια «κυρτή μπαλιά» στον Αλβέρτο Ναμία, ο οποίος με δυνατό σουτ τινάζει τα ιταλικά δίχτυα, ισοφαρίζοντας για την Εθνική Ελλάδος!

Οι Ιταλοί ξαναχτυπούν και σβήνουν με τρία απανωτά τέρματα κάθε ελληνική ελπίδα για νίκη.Τελικό αποτέλεσμα: 1-4. Ουδείς στεναχωριέται. Άπαντες κρατούν το γεγονός πως η εθνική μας πέτυχε τέρμα, και ξεχνούν το αποτέλεσμα...

Τα χρόνια του οργανωμένου ερασιτεχνισμού

Οι ομάδες οργανώνονται. Η ομοσπονδία το ίδιο. Την περίοδο 1927-28 διεξάγεται το πρώτο πρωτάθλημα, με νικητή τον ,Αρη Θεσσαλονίκης. Από το 1930-31, στην τελική φάση του πρωταθλήματος συμμετέχουν επτά ομάδες από Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. Το 1959-60 θεσπίζεται το πρωτάθλημα της Α, εθνικής κατηγορίας, ενώ μετά από δυο δεκαετίες, το 1979-80, ιδρύεται η «ένωση ποδοσφαιρικών ανωνύμων εταιρειών» (ΕΠΑΕ) και το ποδόσφαιρο γίνεται επαγγελματικό.

Μετά από δέκα χρόνια παρένθεσης, που φέρνουν ο Β, παγκόσμιος πόλεμος, η κατοχή και ο εμφύλιος, το ποδόσφαιρο από τη δεκαετία του ,50 ξαναμπαίνει στη ζωή μας. Σε μια Ελλάδα που προσπαθεί να ορθοποδήσει, να μαζέψει τα συντρίμμια της και να ανέβει ψηλά, το ποδόσφαιρο αποτελεί τη λαϊκή κυριακάτικη διασκέδαση.

«Στα γήπεδα η Ελλάδα αναστενάζει». Το οικογενειακό τραπέζι κάθε Κυριακή μεσημέρι διαλύεται νωρίτερα. Το ψητό τελειώνει γρήγορα και οι άνδρες της οικογένειας, πολλές φορές και όλη η φαμίλια μαζί, μαζεύονται στις τσιμεντένιες εξέδρες των γηπέδων. Πασατέμπος και μαντολάτο ρεφενέ, πορτοκαλάδα σε πλαστικό κουτάκι με σχήμα πορτοκαλιού, αποτελούν τη συντροφιά της αγωνίας. Το άσπρο φελιζόλ χαρίζει μια υποτυπώδη προστασία στην υγρασία του τσιμέντου. Κιόταν η ομάδα κερδίζει, γίνεται ένα λευκό πανηγυρικό σύννεφο που σκεπάζει τους θριαμβευτές.

Επαγγελματισμός-ερασιτεχνισμός, σημειώσατε 1!

Δυναμική ώθηση στο άθλημα δίνει η ίδρυση το 1958, του «οργανισμού προγνωστικών αγώνων ποδοσφαίρου» (ΟΠΑΠ). Τις Κυριακές η Ελλάδα στήνεται δίπλα στα τρανζίστορ για να ακούσει μεταδόσεις και αποτελέσματα αγώνων και να ελέγξει το δελτίο του ΠΡΟ-ΠΟ. Ακόμη και στις πιο δύσκολες οικονομικά εποχές, ο πενιχρός οικογενειακός προϋπολογισμός περιλαμβάνει κονδύλι για ΠΡΟ-ΠΟ. Το «1-2-Χ» μπαίνει στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων. Αντανακλά την αγάπη για τη «στρογγυλή θεά», αλλά και τα όνειρα για ένα καλύτερο αύριο. Τα χρήματα που εισρέουν στα ταμεία του ΟΠΑΠ βοηθούν την οικονομική αυτοτέλεια των ομάδων, αν και οι ζάπλουτοι αριστοκράτες της κάθε εποχής θεωρούν υποχρέωσή τους να προεδρεύουν σε κάποιον μεγάλο σύλλογο.

Διεθνείς διακρίσεις

Η Εθνική δεν ακολουθεί την πρόοδο των ελληνικών συλλόγων. Ο «παναθηναϊκός» γράφει την πιο χρυσή σελίδα στο βιβλίο του ελληνικού ποδοσφαίρου. Στις 2 Ιουνίου του 1971 η παρέα του «στρατηγού» Μίμη Δομάζου και τα παιδιά του «καλπάζοντα συνταγματάρχη» Φέρεντς Πούσκας (Ferenc Puscás) πατούν το χορτάρι του Γουέμπλεϊ για τον τελικό του κυπέλλου πρωταθλητριών με τον «,Αγιαξ» του «ιπτάμενου Ολλανδού» Γιόχαν Κρόιφ (Johan Cruijff).

Στην Ελλάδα ο «ολυμπιακός» κατακτά μεταξύ ,50 και ,60 επτά πρωταθλήματα και ισάριθμα κύπελλα, η ΑΕΚ δίνει παρηγοριά με τις επιτυχίες της στους πρόσφυγες υποστηρικτές της, ενώ«πανθεσσαλονίκειος αθλητικός όμιλος Κωνσταντινουπολιτών» (ΠΑΟΚ), «,Aρnς» και«Ηρακλής» εκπροσωπούν επάξια τη συμπρωτεύουσα. Στην ελληνική ύπαιθρο το ποδοσφαιρικό γήπεδο αντικαθιστά την πλατεία του χωριού κάθε Κυριακή.

Η Εθνική στο χορό της διάκρισης

Η πρώτη μεγάλη επιτυχία του ελληνικού ποδοσφαίρου σε εθνικό επίπεδο έρχεται πολύ αργότερα, με την παρουσία της γαλανόλευκης στα ιταλικά γήπεδα το 1980 για το «κύπελλο Ευρώπης των εθνών», το σημερινό «ευρωπαϊκό πρωτάθλημα».

Τρία ματς, μία ισοπαλία και δύο ήττες ο απολογισμός. Η «λευκή», δίχως τέρματα, ισοπαλία με τη Δυτική Γερμανία στο στάδιο «κομουνάλε» του Τορίνο το βράδυ της Τρίτης 17 Ιουνίου αποτελούσε μέχρι το 2004 τη μεγαλύτερη επιτυχία του ελληνικού ποδοσφαίρου σε διεθνή διοργάνωση.

Η δεύτερη παρουσία της Εθνικής Ελλάδος στη γιορτή των λαών, στο πανηγύρι του ευρωπαϊκού ή του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, ήρθε 14 χρόνια αργότερα. Το 1994 -και πάλι με προπονητή τον Αλκέτα Παναγούλια- η Ελλάδα ταξιδεύει στην ομογένεια, «πετάει» στα γήπεδα των Ηνωμένων Πολιτειών για το παγκόσμιο κύπελλο, σε στάδια που κατακλύζονται από ομογενείς Έλληνες φιλάθλους, από τους βιοπαλαιστές της Αστόρια μέχρι όσους ανακάλυψαν και πέτυχαν το «αμερικανικό όνειρο».

η υποδοχή συγκινητική, τα αποτελέσματα φτωχά, ντροπιαστικά, αν δεν δεχτούμε ότι στον αθλητισμό αρκεί η συμμετοχή. Βαριές ήττες με μεγάλα σκορ (0-4 από Αργεντινή και Βουλγαρία και ένα πιο «αξιοπρεπές» 0-2 από τη Νιγηρία) φέρνει πίσω η ελληνική αποστολή.

Δέκα χρόνια αργότερα η εθνική του Ότο Ρεχάγκελ (Otto Rehhagel), ενάντια σε όλες τις προβλέψεις, ζει και μεταδίδει το ποδοσφαιρικό απωθημένο-όνειρο ενός ολόκληρου λαού. Γίνεται πρωταθλήτρια Ευρώπης!

142 χρόνια μετά από εκείνο το απόγευμα στο Λιστόν της Κέρκυρας το ποδόσφαιρο είναι πια τρόπος ζωής για την Ελλάδα. Αν και η εξέδρα έδωσε τη θέση της στον καναπέ, αν και η συγκίνηση της κερκίδας μεταφέρθηκε στο σαλόνι του σπιτιού, αν και ο πασατέμπος αντικαταστάθηκε από την πίτσα, η λατρεία των Ελλήνων για τη «στρογγυλή θεά» έμεινε αναλλοίωτη.

Από τον Παναγή Βρυώνη στον Ρεχάγκελ, από τον Ναμία στον Χαριστέα, από τον ,Αγγελο Μεσσάρη στον Ζαγοράκη, από τους ολυμπιακούς της Αμβέρσας και τους διασυμμαχικούς αγώνες του Παρισιού στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Πορτογαλίας, από τον Γιώργο Καλαφάτη στους σύγχροvoυς Έλληνες μεγιστάνες ιδιοκτήτες των ΠΑΕ, από το ένα τάλιρο ως πριμ για μια μεγάλη νίκη στα εκατομμύρια του star system, η μόνη σταθερά είναι η μπάλα.

Όπως είπε και ο Μπιλ Σάνκλι (Bill Shankly), θρυλικός προπονητής της Λίβερπουλ (1959-1974):«μερικοί άνθρωποι θεωρούν πως το ποδόσφαιρο είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου. Θεωρώ πολύ απογοητευτική αυτή τη στάση. Το ποδόσφαιρο, προφανώς, είναι πολύ-πολύ σημαντικότερο».

Ας δούμε παρακάτω κάποια χρήσιμα στοιχεία για το άθλημα αυτό

Ορισμός

Άθλημα που παίζεται σε καθορισμένο ανοιχτό χώρο από δύο ομάδες των ένδεκα παικτών, κάθε μια από τις oποίες προσπαθεί να περάσει μια δερμάτινη μπάλα μέσα από το τέρμα της άλλης, σύμφωνα με ακριβείς κανονισμούς και υπό τη διεύθυνση ενός διαιτητή, βοηθούμενου από δύο επόπτες γραμμών. Η διεθνώς καθιερωμένη ονομασία του αθλήματος είναι η αγγλική football, εκτός από τις ΗΠΑ όπου το ονομάζουν soccer. Συγκεντρώνει τους περισσότερους θαυμαστές από κάθε άλλο άθλημα, οι oποίοι διακρίνονται για τις ενθουσιώδεις εκδηλώσεις τους και συχνά για το φανατισμό τους.

Ιστορικά στοιχεία.

Παρότι έχει επιχειρηθεί πολλές φορές, δεν είναι δυνατό να υποστηριχθεί με βεβαιότητα, ότι το ποδόσφαιρο προήλθε απευθείας από κάποιο από τα παιγνίδια που παίζονταν με μπάλα στην αρχαιότητα. Οι πληροφορίες για παιγνίδια που παρουσιάζουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά με το σημερινό ποδόσφαιρο είναι πολλές, προέρχονται από διάφορες χώρες και αντιστοιχούν σε διάφορες εποχές. Αυτό φανερώνει ότι τα παιγνίδια με τη μπάλα είχαν πάντοτε μεγάλη διάδοση και μερικά από αυτά παίζονταν από ομάδες αντιμέτωπες που έσπρω­χναν τη μπάλα ακόμα και με τα πόδια, προκειμένου να την κάνουν να περάσει σε μια καθορισμένη ζώνη, και μ’ αυτόν τον τρόπο να αποκτήσουν ένα προβάδισμα απέναντι στον αντίπαλο. Το ποδόσφαιρο στις διάφορες μορφές του πρέπει να έφτασε σε απίθανες εκρήξεις πάθους μεταξύ των θεατών και σκληρότητας μεταξύ των παικτών.

Ωστόσο, η Αγγλία είναι η χώρα, όπου το ποδόσφαιρο αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε με την πάροδο των αιώνων. Από τον 8ο έως το 19ο αιώνα το παιχνίδι είχε τοπικό χαρακτήρα και παιζόταν με πολλές παραλλαγές ως προς τους κανονισμούς. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ναυτικοί του αγγλικού στόλου συνέβαλλαν στη διάδοση του ποδοσφαίρου στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Το έτος 1863 θεωρείται η επίσημη ημερομηνία γέννησης του σύγχρονου ποδοσφαίρου, όταν στο Λονδίνο ομάδες (clubs) αγγλικές και σκοτσέζικες (η πιο παλιά ήταν η Σέφιλντ, που είχε ιδρυθεί το 1855), δημιούργησαν τη Football Association και κατέληξαν σ’ ένα γενικό κανονισμό πειθαρχίας του παιγνιδιού, που καθόριζε, μεταξύ των άλλων, ότι η μπάλα πρέπει να παίζεται μόνο με τα πόδια. Το 1871, με το πρώτο βρετανικό πρωτάθλημα, καθορίζεται ότι ο τερματοφύλακας μπορεί να πιάνει τη μπάλα και με τα χέρια. Το 1886 οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες π. ίδρυσαν την International Board, τον οργανισμό που έμελλε να γίνει ο θεματοφύλακας και των κανόνων του ποδοσφαίρου, ακόμα και όταν άρχισε τη δραστηριότητα της στο Παρίσι η Federation Internationale de Football Association(FUA). Το ποδόσφαιρο εντάχθηκε για πρώτη φορά ως επίσημο άθλημα σε Ολυμπιάδα το 1908 στο Λονδίνο.

Στην Ελλάδα το ποδόσφαιρο άρχισε να εμφανίζεται λίγο πριν από τις αρχές του 20ού αιώνα, και μάλιστα στη Θεσσαλονίκη, όπου, ξένοι που βρίσκονταν εκεί συγκρότησαν την πρώτη ομάδα, την Ουνιόν Σπορτίβ. Επίσημα το άθλημα εμφανίζεται το 1899, όταν η διοίκηση του ΣΕΓΑΣ, στον οποίο υπαγόταν τότε το ποδόσφαιρο, αποφάσισε (12-1-1899) να προκηρύξει ποδοσφαιρικούς αγώνες. Τον προηγούμενο χρόνο ο I. Χρυσάφης είχε κάνει την πρώτη επίσημη μετάφραση των κανονισμών του αθλήματος. Οι πρώτες ομάδες που παρουσιάζονται είναι ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος και ο Πανελλήνιος στην Αθήνα, ο Πειραϊκός Σύνδεσμος στον Πειραιά, ο Πανιώνιος και ο Απόλλων στη Σμύρνη και η Πέρα Κλουμπ (σημερινή AEK) στην Κωνσταντινούπολη. Οι πρώτοι πανελλήνιοι ποδοσφαιρικοί αγώνες έγιναν το 1906 και τον ίδιο χρόνο συγκροτήθηκε και η πρώτη εθνική ομάδα. Τον ίδιο επίσης χρόνο (1906) ιδρύθηκε ο σύλλογος Γουδί και το 1908 ο Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών, ο οποίος το 1923 μετονομάστηκε σε Παναθηναϊκό Αθλητικό Όμιλο, και ο Όμιλος Φιλάθλων Πειραιώς, ο σημερινός Ολυμπιακός, ο οποίος πήρε την οριστική ονομασία του (Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς) το 1925. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι και ύστερα ο A’ Παγκόσμιος πόλεμος διέκοψαν κάθε κίνηση στη δεκαετία 1910 -1920, μετά την οποία αρχίζει κυρίως να διαδίδεται το ποδόσφαιρο, ενώ οι ομάδες της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης επανιδρύονται μετά το 1922 στην Αθήνα. Το 1926 οι ποδοσφαιρικές Ενώσεις Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης ιδρύουν την Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία, στην οποία υπάγονται και σήμερα όλες οι τοπικές ποδοσφαιρικές ενώσεις της χώρας. Στην Ελλάδα, το ποδόσφαιρο είναι με διαφορά το πιο διαδεδομένο άθλημα, με το μεγαλύτερο αριθμό σωματείων και αθλουμένων.

Κανονισμοί.

Το ποδόσφαιρο παίζεται σ’ ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο γήπεδο με επίπεδη επιφάνεια και κατά κανόνα με χόρτο, οι διαστάσεις του oποίου δεν επιτρέπεται να είναι μικρότερες από 45 x 90 μ. ούτε μεγαλύτερες από 90 x 120 μ. Ο αγωνιστικός χώρος καθορίζεται από ευδιάκριτες άσπρες γραμμές, που ονομάζονται οι μεγαλύτερες, γραμμές του πλάγιου άουτ, και οι μικρότερες του πλάτους, γραμμές του άουτ. Ολόκληρος ο αγωνιστικός χώρος χωρίζεται κατά πλάτος σε δύο ίσα μέρη με μια διαχωριστική γραμμή, τη γραμμή του κέντρου, στο μέσο της οποίας είναι χαραγμένος ένας άσπρος κύκλος με ακτίνα 9,15 μ., ο οποίος λέγε­ται «κέντρο του γηπέδου». Στο μέσο των δύο γραμμών του άουτ είναι τοποθετημένα τα τέρματα, τα οποία σχηματίζονται από δύο κάθετα δοκάρια, που απέχουν μεταξύ τους 7,32 μ. και ενώνονται μ’ ένα άλλο οριζόντιο δοκάρι σε ύψος 2,44 μ. από το έδαφος. Τα δοκάρια είναι βαμμένα άσπρα. Πίσω από κάθε τέρμα είναι τοποθετημένο ένα δίχτυ, που διατηρείται τεντωμένο με δύο υποστηρίγματα. Μπροστά από κάθε τέρμα είναι χαραγμένη η περιοχή τέρ­ματος ή μικρή περιοχή, ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο 18,50 x 5,50 μ., η μια πλευρά του οποίου είναι η γραμμή του τέρματος, το οποίο με τη σειρά του βρίσκεται στο μέσο αυτής της γραμμής. Πιο μπροστά ακόμα είναι χαραγμένη η μεγάλη ή επανορθωτική περιοχή, επίσης ορθογώνιο παραλληλόγραμμο 40,30 x 16,50 μ., που κι αυτό έχει μια πλευρά του στη γραμμή του τέρματος, το οποίο βρίσκεται στο μέσο αυτής της πλευράς. Το σχέδιο του γηπέδου συμπληρώνουν τέσσερις μικροί κύκλοι, που βρίσκονται χαραγμένοι στις τέσσερις γωνίες του γηπέδου και προορίζονται για το χτύπημα των κόρνερ, και δύο μικροί λευκοί δίσκοι του πέναλτυ, σε απόσταση 11 μ. από το τέρμα και ακριβώς απέναντι από το μέσο του. Στα τέσσερα σημεία του κόρνερ είναι τοποθετημένα κίτρινα σημαιάκια σε λευκούς πασσάλους.

Το ποδόσφαιρο ρυθμίζεται από κανονισμούς, την τήρηση των οποίων επιβλέπει ένας διαιτητής, ο oποίος αποφασίζει, βοηθούμενος στο έργο του από τους δύο επόπτες γραμμών, οι oποίοι επισημαίνουν τις παραβάσεις των κανονισμών υψώνοντας ένα κόκκινο σημαιάκι.

Τεχνική.

Κάθε ποδοσφαιρική ομάδα αποτελείται από ένα τερματοφύλακα, δύο οπισθοφύλακες (αμυντικοί παίκτες), τρεις μέσους (που συνδέουν την άμυνα με την επίθεση) και πέντε κυνηγούς (δύο ακραίους, δύο ενδιάμεσους και ένα κεντρικό). Κάθε ομάδα παρατάσσεται στο γήπεδο σύμφωνα με την τακτική που πρόκειται να ακολουθήσει, η οποία μπορεί να ακολουθήσει αρκετά βασικά σχήματα: τη μέθοδο, το σύστημα, το κατενάτσιο, το 4-2-4 και το 4-3-3.

Η μέθοδος ήταν στην ακμή της έως το 1938,

Το «σύστημα» υιοθετήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία το 1925.

Το «κατενάτσιο» είναι μια αμυντική τακτική, που την υιοθετούν ομάδες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση.

Οι ισχυρότερες ομάδες αρνούνται να ακολουθήσουν την τακτική του κατενάτσιο, η οποία είχε πολύ χρησιμοποιηθεί μετά τον B΄ Παγκόσμιο πόλεμο, για να υιοθετήσουν μια διάταξη, που εμπνέεται από ένα σύστημα πιο προσεκτικό στην άμυνα και πιο γρήγορο στην επίθεση: τοποθετούν τους παίκτες σε βάθος, σύμφωνα με ένα διαγώνιο σχήμα, που ονομάζεται 4-2-4 επειδή, εκτός από τον τερματοφύλακα, έχει 4 παίκτες στην άμυνα, 2 στο κέντρο του γηπέδου και 4 στην επίθεση. Το 4-2-4 ονομάστηκε διαγώνιο, επειδή οι παίχτες συνδέονται μεταξύ τους κατά την έννοια 3 μεγάλων διαγώνιων γραμμών. Με την τακτική αυτή η Βραζιλία κατάκτησε τρεις φορές το παγκόσμιο κύπελλο (1958, 1962, 1970), επιβάλλοντας το ομαδικό παιγνίδι της.

Η τακτική του 4-3-3 ενισχύει σημαντικά το παιγνίδι στο κέντρο του γηπέδου, ελαττώνοντας τον αριθμό των επιθετικών παικτών. Την τακτική αυτή είχαν υιοθετήσει οι περισσότερες από τις ομάδες που έλαβαν μέρος στους τελικούς του 8ου Παγκόσμιου Κυπέλλου (1966), που έγιναν στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία και το κατέκτησε.

Το συγκεκριμένο άρθρο δεν φέρει υπογραφή συγγραφέα. (πηγή : Κάνω τα πάντα και δεν ντρέπομαι γι' αυτό )